Who said Philippe De Monte was not danceable? Preparing for Utrecht concert this afternoon at 5pm in the Dom!
If you thought Josquin would be buried forever after this summer, look what just arrived at the office…pre-order now, official release 1 October 2021!
Johan Geerts over het online De Monte concert van Graindelavoix:
Philippus de Monte.
Persoonlijk heb ik veel te danken aan deze Mechelaar want toen ik in 1998 eraan dacht om ‘eens een groter polyfoon werk’ uit te voeren, gritste ik als vanzelfsprekend naar het verzameld werk van de Fluppe, lang daarvoor gekocht in muziekhandel Praetorius bij Erik. En mijn oog viel op de zesstemmige mis ‘Missa Si Ambulavero’.
Ik zette me aan een zoektocht naar geschikte zangers, ensemble Polyfoon werd opgericht, de rest is geschiedenis.
De Monte was een echte 16de-eeuwer. Hij trok zowat heel Europa rond om te zingen, te componeren en les te geven. Zijn reis eindigde in Praag waar hij in 1603 stierf.
Terwijl in Antwerpen dit weekend het achtentwintigste – dit keer naar eigen zeggen hybride - Laus Polyphoniae-festival van start is gegaan, luisterde ik gisterenavond naar de concertfilm ‘forgetting De Monte/De Monte vergeten. Terwijl op datzelfde Antwerpse festival naar aloude traditie gekozen wordt voor geëffende paden (ik behoed me voor het begrip ‘platgetreden’ want dat is het nooit met polyfonie), koos men in het voorjaar op het Festival van Vlaanderen/Mechelen – Lunalia om een iets uitdagender programma in elkaar te puzzelen. Terwijl men in Antwerpen Josquin Desprez vergelijkt met Sting en Elton John in concerten gebracht door Huelgas ensemble, Blue Heron, Stile Antico, Cappela Pratensis en Vox Luminis, liet men in Mechelen o.a. Graindelavoix met Björn Schmelzer los op de ambigue figuur de Monte.
Ook eerder dit weekend werd de concertfilm met inleiding van Björn online geplaatst. Gisterenavond heb ik gekeken/geluisterd. Op het programma een ruime greep uit het diverse oeuvre van Philippus: madrigalen, missen en motetten. Alles gekruid met de typische heerlijke graindelavoix/Schmelzer benadering. Zo kreeg elk werk een eigen karakter. Een eigen kleur. Een eigen leven. Voeg daarbij de geniale enscenering en de al even eigenzinnige regie en ik zonk weg in de onpeilbare zaligheid van de settimo cielo.
De Monte is volgens Schmelzer heel zijn carrière op zoek geweest, ontevreden over zichzelf en over de ‘wereld om zich heen’, … de Monte is een componist die niet sprankelt zoals bijvoorbeeld Josquin.
De Monte als een Nietzschiaanse Zarathustra.
En als ik bij mezelf te rade ga moet ik bekennen dat ik zelden of nooit luister naar opnames met muziek van de Monte. Zijn muziek getuigt inderdaad van een bepaalde ambiguïteit: je hoort er stijlkenmerken in van vroegere polyfonisten, dan weer bemerk je zweempjes ‘van wat komen gaat’.
Ik kies met opzet voor het begrip ‘ambigu’. Enerzijds omdat Björn Schmelzer in de zoektocht naar zijn interpretatie van de polyfonie niet gelooft dat de eerste uitvoering van een werk de meest authentieke is en dat door de ‘open notatie’ de componist genoeg ruimte overlaat om zijn ‘voorstel’ te verwezenlijken. Schmelzer noemt zichzelf een modernist terwijl hij zegt dat de ‘oude muziek-scène’ van nu ‘culturalistisch en historicistisch’ wil zijn. Hij is meer voor een antropologische en singuliere benadering.
‘Geen Athena zonder Medusa’.
Anderzijds hoeft ambiguïteit niet steeds begrepen te worden als een soort van zwakheid, vind ik. Ambiguïteit houdt ook intrinsiek een kracht in zich, een poging om niet altijd meteen een keuze te moeten maken tussen links of rechts, voor of tegen, vriend of vijand, … enz. enz.
Dat voel ik telkens als ik me laat onderdompelen in een Graindelavoix-project. Ik laat het inwerken op mijn ziel die doordrongen is van jaren en jaren actief en passief bezig te zijn met polyfonie met als go-between een koppel oren dat gevormd is door het Huelgas ensemble, door The Tallis Schollars, The Sixteen, Capilla Flamenca, … Dan is het fijn om bijvoorbeeld terug opnames van Marcel Pérès te beluisteren, om Björn aan het woord te horen.
De fenomenologische benadering van de polyfonie, zeg maar. Want is de fenomenologie niet de filosofie van de ambiguïteit en hield bijvoorbeeld Simone de Beauvoir geen pleidooi voor een moraal van de dubbelzinnigheid?
Ik hou van de generositeit van de Graindelavoix-uitvoeringen.
Het zet – meer dan die geëffende paden – mensen op weg tot nadenken. En wat moet een mens al anders doen op een zondagochtend in de Auvergne.
The Failures, Obstacles and Miseries of the Last of the Polyphonists
FRIDAY / 20.08.2021
20.00 - 22.00 STREAMING CONCERT FILM LUNALIA MECHELEN
https://vimeo.com/587431663?fbclid=IwAR3FMkQ3BDzUnVFABf6rMHN-gpOai2mXUyC4DExqmPMv1RHwnLqkK67zoAw
SATURDAY / 21.08.2021
20.00 - 22.00 STREAMING CONCERT FILM LUNALIA MECHELEN
https://vimeo.com/587431663?fbclid=IwAR3FMkQ3BDzUnVFABf6rMHN-gpOai2mXUyC4DExqmPMv1RHwnLqkK67zoAw
WEDNESDAY / 01.09.202
17.00 - 18.00 LIVE CONCERT DOMKERK UTRECHT
info & tickets https://oudemuziek.nl/agenda/alle-concerten-20212022/fom21053-graindelavoix/1-sep-utrecht-1700/
Laat onder muziekliefhebbers de naam De Monte vallen en er volgt beslist een diepe stilte. Met als lijfspreuk Rien sans Peine bouwde deze workaholic uit Mechelen aan een gigantisch oeuvre waarvan hij vreesde dat het in de vergetelheid zou geraken. Net dit besef, uit de tijd te zijn, maakt de moderniteit van De Monte en zijn weerbarstige oeuvre uit. Niet voor niets wordt hij wel eens de 'Don Quixote van het Italiaanse madrigaal' genoemd. Björn Schmelzer en Graindelavoix ontvouwen in deze concertfilm een reeks composities waarin obstakels, miserie en mislukkingen, de kern van De Monte’s muzikale dramaturgie, centraal staan. Een uniek portret van De Monte als moderne mislukkingskunstenaar.
Lees of download het essay van Björn Schmelzer over Philippe De Monte voor de brochure van Lunalia Festival Mechelen 2021:
"De Monte Vergeten. De ellende, obstakels en mislukkingen van de laatste der polyfonisten."
Even among music lovers, the name De Monte doesn't immediately ring a bell.
Armed with the personal slogan "No Pain no Gain!” (Rien sans Peine), this workaholic from Mechelen built a gigantic oeuvre, anxious that it would soon be forgotten. It is precisely this awareness of his own anachronism that makes up the modernity of De Monte and his unruly oeuvre. No surprise he was called the ‘Don Quixote of the Italian madrigal’. In this concert film, Björn Schmelzer and Graindelavoix unfold a hidden line of amazing compositions in which obstacles, misery and failures shape De Monte's musical dramaturgy. A unique portrait of De Monte as a modern maestro of failure.
Artistic Direction Björn Schmelzer
With Teodora Tommasi, Florencia Menconi, Andrew Hallock, Razek François Bitar, Albert Riera, Andrés Miravete, Marius Peterson, Arnout Malfliet, Lluís Coll i Trulls (cornetto), Lukas Henning (arciliuto), Philippe Malfeyt (ceterone)
Felipe Pipi, Viceography and Editing
Alex Fostier, Music Recording, Mix and Postproduction
In coproduction with Lunalia Festival van Vlaanderen Mechelen and Music Centre De Bijloke Ghent.
Utrecht Festival kondigt het De Monte concert aan:
"Een concert van graindelavoix verzekert u van een uur vol expressie en intensiteit. In de Domkerk laat dit gewaardeerde buitenbeentje uit het Vlaamse oudemuzieklandschap o.l.v. Björn Schmelzer horen hoe Philippe De Monte de retoriek van de mislukking omarmde. Niet voor niets noemde de legendarische musicoloog Alfred Einstein de compozenist ‘De Don Quichot van het Italiaanse madrigaal’."
Ready for our second Hamburg Liberation of the Gothic at 20:00 St. Gertrud Kirche.
Throwback to the performance of graindelavoix at St. Ursula with Björn Schmelzer as conductor. In its program "Per Monstra ad Astra," graindelavoix brought to light the fascinating vocal polyphony of the prolific Flemish composer Philippe de Monte (1521-1603).
Photos by Janet Sinica
Tomorrow at 22h nocturne concert at Chapelle du Crous in Bordeaux... Premiere of our new Josquin program... To be expected on CD in September!
The news is confirmed: Gesualdo Tenebrae CD won the legendary Caecilia Award 2020 of the Belgian Music Press, the most prestigious Belgian music prize.
Celebration in October...
Thanks to all the people involved, and especially to Alex Fostier, our sound engineer and Carlos Cester of Glossa.
Van Eyck Diagrams expo till Sunday in De Bijloke...
A collaboration with Margarida Garcia and Bert Timmermans.
Last preparations for today’s inauguration of VAN EYCK DIAGRAMS exhibition and screening of the movie with the same name at DE BIJLOKE.
In collaboration with Bert Timmermans and Margarida Garcia
Tonight at 8pm!
https://www.bijloke.be/.../mini_expo.../Van_Eyck_Diagrams/
Attention! This review needs to be read in a dialectical way in order to get its point:
The proof of the instant cult of VAN EYCK DIAGRAMS is in the contradiction between the written praise and the rather bad grades!
(As someone once said after our concert: I didn’t like it, but I enjoyed it!)
Don’t miss it, it's tomorrow, Friday, in De Bijloke because after that, the movie will be on the Flemish cultural Index (sequel of Flemish cultural Canon), only spread through illegal copies disguised as VHS porn cassettes.
And is there a nicer event to share and celebrate than watching a movie together on the big screen?
De Standaard Geert Van der Speeten Recensie film:
‘There is a crack in everything’, dus ook in Van Eyck. Graindelavoix zoekt zijn donkere kant op in een concertfilm.
Het zou een concert worden, een lezing, dan weer een muziektheatervoorstelling. Uiteindelijk ligt er een ambitieus filmproject voor. Het oudemuziekensemble Graindelavoix dook diep in Dark Van Eyck, hun gelijknamige website, met essays die het canonieke onderzoek naar de laatmiddeleeuwse fijnschilder willen counteren. Als spilfiguur voeren ze Gerard Van den Acker op, een fictieve kunsthistoricus die hengelde naar verborgen betekenissen in het oeuvre. Zijn kapitale ontdekking: de perspectieflijnen van het Arnolfini-portret, die uitmonden in een vlekje dat een glimworm blijkt te zijn. Van den Acker wrikt de schilderijen open, om in de barsten een landkaart van contradicties te ontdekken.
Zijn diagrammen, schematische bespiegelingen die doorverwijzen naar Bacon of Rauschenberg, bleven bewaard in een ouderwetse diacarroussel. In de film worden ze gekoesterd als relikwieën. Zeulend met zijn metalen koffer begint Opper-Grain Björn Schmelzer aan een bedeltocht die van Gent naar het Portugese Arraiolos voert. Bronnen zat, voor deze filosofische roadmovie: complottheorieën à la The Da Vinci code,borgesiaanse mystificaties, zelfs een licht-hilarische variant van de film noir. Naast lichtvoetigheid krijg je ook een overvloed geserveerd aan talking heads, en dat van niet-professionele acteurs.
‘De situatie’
Intussen leren we hoe ware kunstenaars moeten knokken om hun verhaal kwijt te kunnen – en hoe wereldvreemd ze zijn. In volle pandemie arriveert de huurtruck van Graindelavoix aan de Bijloke, om een productie op te bouwen en te repeteren. Er is ‘de situatie’, zo krijgen ze te horen in de eerste twintig minuten van wat een covid comedy lijkt te worden. Alles is afgelast. Waarop het zangerskwartet onderdak vindt in de verlaten Gentse Sint-Baafsabdij. Waarvan het gerucht gaat dat ze afgebroken wordt, zegt de huisbewaarder – een opmerkelijk filmdebuut voor architect Paul Robbrecht.
Steak haché
In het schemerduister van de abdijruïnes wordt een steak haché bereid zoals Van den Acker die graag lustte. De kunsthistoricus haatte zangers, met hun grimassen en verwrongen gezichten, zoals ook de zingende engelen op het Lam Gods dat demonstreren. De stiltes en pauzes in de muziek waren hem het liefst. Je moet hem ongelijk geven, telkens als de ongepolijste sound van Graindelavoix opduikt. Schmelzer bracht een prachtverzameling fragmenten bijeen, onversneden meerstemmigheid van Guillaume Dufay en Gilles Binchois, maar ook van minder bekende meesters als Matteo de Perugia of Jacob Senleches. Tussen de gotische gewelven bloeien de sobere stemmen helemaal open.
In Arraiolos, een plek waar Van Eyck misschien op doorreis verbleef, volgt het demasqué. De plaatselijke overheid droomt er van een Van Eyck experience, ‘waarbij de simulatie zelfs echter lijkt dan de echte werken’. Schmelzer weigert de diagrammen ervoor in te schakelen.
In Gent dwalen zijn zangers intussen met augmented reality-brillen door het bezoekerscentrum van het Lam Gods en zien ze in het multimediaal spektakel in de Sint-Niklaaskerk de panelen in vlammen opgaan. Het is een dystopisch slot, met onverholen kritiek op de toeristische piste waarop het Van Eyckjaar inzette. Met als alternatief: opnieuw, en grondig, in het werk duiken. Ook al is dat met een knipoog.
FRIDAY / 18.06.2021
19.30 - 20.00 VAN EYCK DIAGRAMS Official Opening Expo
20.00 - 22.30 VAN EYCK DIAGRAMS Director's Cut
22.30 - 23.00 AFTERTALK Marlies De Munck, Tom Janssens, Björn Schmelzer
SATURDAY / 19.06.2021
19.00 - 23.00 EXPO VISITING HOURS
20.00 - 21.45 DE MONTE VERGETEN / PHILIPPE DE MONTE FORGOTTEN
WEDNESDAY / 23.06.2021
19.00 - 23.00 EXPO VISITING HOURS
THURSDAY / 24.06.2021
19.00 - 23.00 EXPO VISITING HOURS
FRIDAY / 25.06.2021
19.00 - 23.00 EXPO VISITING HOURS
SATURDAY / 26.06.2021
19.00 - 23.00 EXPO VISITING HOURS
VAN EYCK DIAGRAMS - DIRECTOR'S CUT
19/06/2021 - 20:00 Live screening at De Bijloke
Naar aanleiding van het Van Eyckjaar creëerden Björn Schmelzer en Graindelavoix een voorstelling met polyfonie als eresaluut aan het leven en werk van hun trouwe vriend Gerard Van den Acker, wiens vroegtijdige dood abrupt een einde maakte aan een beloftevol en opzienbarend Van Eyck-onderzoek.
Van Eyck Diagrams kreeg door de coronacrisis een nieuwe adem als langspeelfilm, niet alleen als hommage aan het universum van Van Eyck en als hulde aan zijn visionaire interpreet, maar ook als evocatie van de strijd die kunstenaars moeten leveren om gehoord, gezien en begrepen te worden.
Polyfonieportret, kunsthistorische documentaire, filosofische film noir of gewoon Vlaamse Covid comedy? Van Eyck Diagrams is dat allemaal en veel meer.
Met nagesprek in het Bijloke Café
- - -
On the occasion of the Van Eyck year, Björn Schmelzer and ensemble Graindelavoix created a performance with polyphony as a salute to the life and work of their faithful friend Gerard Van den Acker, whose untimely death abruptly ended a promising and sensational Van Eyck research.
As a result of the current situation Van Eyck Diagrams was given new impulse as a feature film. It is not just a tribute to Van Eyck's universe and to his visionary interpreter, but also an evocation of the artist’s struggle to be heard, seen and understood.
Polyphony portrait, art historical documentary, philosophical film noir or just Flemish Covid comedy? Van Eyck Diagrams is all that and much more.
With aftertalk in the Bijloke Café
Written, directed and edited by Björn Schmelzer
With Alain Franco, Andrew Hallock, Albert Riera, Marius Peterson, Arnout Malfliet, Marlies De Munck, Bert Timmermans, Timothy Foubert, Paul Robbrecht, Babucarr Joof, Jana De Lange, Lisa Roelands, Sophie Hellemans, Peter Malfliet, Dauwe Bogaerts, Cas Ezzy, Sasha Lima, Manuel Mota, David Maranha, Margarida Garcia & Björn Schmelzer
Felipe Pipi, Director of Photography
Olivier Blanc, Anton Vodenitcharov & Alex Fostier, Sound
Margarida Garcia, Co-Director
Willem Van Vooren & Katrijn Degans, Production
Björn Schmelzer, Director, Script & Edit
In coproduction with Music Centre De Bijloke Ghent and KunstFestSpiele Herrenhausen at the occasion of 'OMG! Van Eyck was here', with the support of the City of Ghent.
VAN EYCK DIAGRAMS - EXPO
18-26/06/2021
Als tegenhanger van Graindelavoix’ film Van Eyck Diagrams, toont De Bijloke in zijn foyer voor het eerst een selectie uit de legendarische schetsen en studies van kunsthistoricus Gerard Van den Acker. Het publiek krijgt een inkijk in het rijke, maar oneindig verstrooide archief van deze onderschatte kunstwetenschapper.
Van den Acker geloofde dat het mogelijk was om via een diagram de dialectiek van het beeld in het werk van Van Eyck in één oogopslag zichtbaar te maken. De diagrammen zijn tegelijk een vereenvoudiging en een verwikkeling van Van Eyck’s artistieke werkwijze. Ze overstijgen hun oorspronkelijk pedagogische doel en belichten een aspect van de kunsthistoricus als kunstenaar.
Curatoren: Bert Timmermans, Margarida Garcia & Björn Schmelzer
- - -
Together with the movie, a selection of the legendary sketches and studies of art historian Gerard Van den Acker will be presented in De Bijloke Foyer. Van den Acker believed that it was possible to make the dialectic of the image in Van Eyck's work visible at glance. The diagrams simplify as much as they complexify Van Eyck's artistic method. At the same time these diagrams transcend their original pedagogical purpose, transforming this underrated art historian into an artist himself.
Curators: Bert Timmermans, Margarida Garcia & Björn Schmelzer
DE MONTE VERGETEN / FORGETTING PHILIPPE DE MONTE - CONCERTFILM
19/06/2021 - 20:00 Live screening at De Bijloke
Laat onder muziekliefhebbers de naam De Monte vallen en er volgt beslist een diepe stilte. Met als lijfspreuk Rien sans Peine bouwde deze workaholic aan een gigantisch oeuvre waarvan hij al bij leven besefte dat het in de vergetelheid zou geraken. Net dit besef, uit de tijd te zijn, maakt de moderniteit van De Monte en zijn weerbarstige oeuvre uit. Niet voor niets werd hij wel eens de 'Don Quixote van het Italiaanse madrigaal' genoemd. Björn Schmelzer en Graindelavoix ontvouwen in deze concertfilm een reeks composities waarin obstakels, miserie en mislukkingen, de kern van De Monte’s muzikale dramaturgie, centraal staan. Een uniek portret van De Monte als moderne mislukkingskunstenaar.
Met nagesprek in het Bijloke Café
_ _ _
Among music lovers, drop the name De Monte and the result is a deep silence.
Armed with the personal slogan "No Pain no Gain!” (Rien sans Peine), this workaholic built a gigantic oeuvre, realizing already during his lifetime that it would soon be forgotten. It is precisely this awareness of his own anachronism that makes up the modernity of De Monte and his unruly oeuvre. No surprise he was called the ‘Don Quixote of the Italian madrigal’. In this concert film, Björn Schmelzer and Graindelavoix unfold a hidden line of amazing compositions in which obstacles, misery and failures shape De Monte's musical dramaturgy. A unique portrait of De Monte as a modern maestro of failure.
With aftertalk in the Bijloke Café
Artistic Direction Björn Schmelzer
With Teodora Tommasi, Florencia Menconi, Andrew Hallock, Razek François Bitar, Albert Riera, Andrés Miravete, Marius Peterson, Arnout Malfliet, Lluís Coll i Trulls (cornetto), Lukas Henning (arciliuto), Philippe Malfeyt (ceterone)
Felipe Pipi, Film Photography, Direction and Editing
Alex Fostier, Music Recording, Mix and Postproduction
In coproduction with Lunalia Festival van Vlaanderen Mechelen and Music Centre De Bijloke Ghent
Tune in for tonight's online screening of VAN EYCK DIAGRAMS 's director's cut, followed by a talk between Friederike Westerhaus and Björn Schmelzer.
Van Eyck Diagrams ist eine musikalisch-theatrale Séance. Die Ehrenweisung für das Genie des spätmittelalterlichen Malers vollzieht sich in der Wiederentdeckung eines unbekannten und unvollendeten Lebenswerks. Das Vokalensemble graindelavoix und sein künstlerischer Leiter Björn Schmelzer erkunden das Werk Jan van Eycks durch den Blick des Kunsthistorikers Gerard van den Acker, dessen frühzeitiger Tod einer sensationellen Van Eyck-Studie ein abruptes Ende setzte.
In Anwesenheit des Publikums wird das undurchdringliche Archiv dieses einzigartigen Kunsthistorikers erschlossen: seine endlose Reihe von Plänen und Skizzen, seine obsessiven Bemerkungen zu den kleinsten und vagsten Details in Van Eycks Gemälden. Nächtliche Gespräche und musikalische Stunden im Arbeitszimmer Van den Ackers werden wiederbelebt. Dessen paradoxe Beobachtung, dass Van Eyck den Klang, den Lärm, die Stimme und die Stille malerisch einfangen konnte, gerät ins Zentrum der Recherche. So scheint es, als ob man zum ersten Mal die „unhörbare Klangfülle eines Gemäldes“ wahrnehmen könnte – in Kompositionen seiner Zeit von Dufay, Binchois, Solage, Matteo de Perugia und anderen. Ein Besuch am Grab von Van Eycks mysteriösem Bruder Hubert wird schließlich zum dramatischen Endpunkt der Recherche.
Björn Schmelzer und sein Vokalensemble graindelavoix sind mit ihrem einzigartigen Gesangsstil dem Publikum der KunstFestSpiele bestens bekannt. Die raue Körperlichkeit ihres stimmlichen Materials ist das signifikante Merkmal ihrer Gesangskunst, gepaart mit ihrer teils improvisatorischen Praxis der Vokalmusik des 13. bis 16. Jahrhunderts, auf die sich das Ensemble spezialisiert hat.
Präsentiert und Co-produziert durch die KunstFestSpiele Herrenhausen, Muziekcentrum De Bijloke Gent, Stad Gent – stadsmarketing, OMG! Van Eyck was here – Van Eyck 2020
VAN EYCK DIAGRAMS - THE LEGACY OF GERARD VAN DEN ACKER, ART HISTORIAN, the movie!
Fresh and first cut will be shown online at KunstFestSpiele Herrenhausen on May 22th...!
Tickets via https://dringeblieben.de/.../van-eyck-diagrams-graindelavoix
We just finished the shooting of "Forgetting De Monte". With the support of Lunalia Festival and the Bijloke Ghent where we would have been performing these days, we are transforming the Philippe De Monte program into a concert film directed by Felipe Pipi. Excited to present the result beginning of next month...
https://lunalia.be/programma/de-monte-vergeten
Lees of download hier het essay van Bjørn Schmelzer over Philippe De Monte, geschreven voor de brochure van Lunalia Festival, Mechelen 2021
“De Monte Vergeten. De ellende, obstakels en mislukkingen van de laatste der polyfonisten”
https://lunalia.be/.../LUNALIA%202021%20-%20binnenwerk.pdf
Desperately working, at least working...
Here a little témoignage of current investigations...
Première in May at KunstFestSpiele Herrenhausen, Muziekgebouw aan 't IJ and Muziekcentrum De Bijloke Gent.
Conclusion: graindelavoix (and specially its CD-linernotes!) is like alcohol, coffee and cigarets, all bad for your health but life would be shitty without them....
Bjorn Schmelzer's project of assembling/assimilating into his ensemble voices he finds particularly interesting or particularly 'rough,' voices from different musical backgrounds, and facilitating cross-pollination without enforcing homogeneity has resulted in a sound that reminds me, of all things, of South Chinese Sizhu music, where each specific instrument contributes its own distinct idiom of melodic ornamentation and embellishment to the heterophonic texture. In Sizhu, it works because we always have recourse to the basic melody shared by everyone, so there is no chance of things feeling too fragmented. In the Graindelavoix style, on the other hand, we can't even grasp onto the next best thing for stability, harmony, because even that is mostly obscured by everyone's simultaneous ornaments - we don't get long to revel in that archetypical feeling of 4, 5, or 6-voice concordance ringing through our ears and bodies before the ensemble gets restless and everybody has to keep moving, getting into a little queasy portamento or vibrato or something. It's as if they are worried we will get bored, so they have to spice things up a bit.
By the same token, though, it's often easy for me to hear the Graindelavoix idiom as just impossibly verdant, lush, overgrown in a satisfying way, an overwhelming musical ecology where everything demands and rewards maximum attention all the time, and there are indeed moments when other, more 'normal' performances of Renaissance polyphony seem too dry and sparse by comparison. So on the whole I'm kind of frustrated by it, and by Bjorn Schmelzer too, with his intensely self-conscious promotion of the Graindelavoix aesthetic project as something radical or revolutionary via his extraordinarily thought-provoking liner notes - easily the most interesting liner notes in early music, right? It's just that it all seems a bit forced, a bit artificial, and he always gets to have his cake and eat it too - in one essay, he's found evidence in favor of these 'ugly' (actually clearly beautiful, to anyone who can listen outside the aesthetic confines of 20th-century conservatory culture) types of vocal ornaments in historical sources, but in another essay, he was never trying to recreate historical performance practice anyway, but rather to reanimate the repertoire's capacity for vitality or say something about our contemporary relationship to history; in one essay, he finds 'shock-value' embedded in the music itself, and so performs it shockingly, but in another, he is unmotivated by audience response and perhaps those who are shocked should think about their preconceptions (and remember, in each case the music is performed almost the same way)... But, still, I do understand his argument, in the fundamental mode of leftist critical-theoretical argument, that normative early-music performance practice is just as forced and artificial but in a way that's been naturalized as default without self-awareness, and that the only way out is this kind of deliberate jolting out of complacency... it's a valuable critique, and the results sound nice, but I think unlike other early-music iconoclasts like Marcel Peres or Rebecca Stewart, the Schmelzer idiom doesn't really allow for enough nuance and complexity to feel like anything other than a critique, it doesn't stand on its own, all it can do is parasitically point towards its own sense of difference from the norm. So ultimately all the deliriously, enchantingly dense liner notes, which, really, more than the music, I wouldn't want to be without, don't amount to much more than really effective marketing.
This album in particular feels like a kind of summation, to me, precisely because within the Graindelavoix canon it's kind of a minor work, a soundtrack accompanying an art exhibition if I remember right... Some pieces of some obscure masses, an intriguing connection between concurrent shifts in music and architecture, yea, that's Graindelavoix... The Missa Praeter rerum seriem, though, is based on one of my all time favorite Josquin motets, and I'd be lying if I said I wasn't excited to hear that texture treated to the Graindelavoix aesthetic.
